Ekodebata nr 7. Jak finansować inwestycje ekologiczne.

Podsumowaniem myśli przedstawionych podczas debaty może być sentencja: ,,pieniądze są jak szósty zmysł, bez którego nie sposób wyko- rzystywać w pełni pięciu pozostałych” (William Somerset Mauhgam).

 

Magdalena Łasak Strutyńska przedstawiła referat „Jak finansować inwestycje ekologiczne – możliwości wsparcia z funduszy europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopol- skiego na lata 2014-2020”, który in extenso publikujemy poniżej:

Od kilku lat dyskusje na temat ochrony i zanieczyszczeń środowiska w Małopolsce zaczynają i kończą się na temacie smogu. Zanieczyszczenia powietrza, powodowane głównie przez przestarzałe urządzenia grzewcze na paliwa stałe w gospodarstwach domowych, transport i przemysł, a po- tęgowane przez niekorzystne warunki geograficzne wielu małopolskich miejscowości, przekładają się na wzrost zachorowań zwłaszcza układów oddechowego, krwionośnego i nerwowego. W reakcji na to zagrożenie już kilka lat temu Samorząd Województwa Małopolskiego podjął działania mające ograniczyć problem smogu w regionie. Dzięki uchwale Sejmiku Województwa od 1 lipca 2017 r. obowiązuje zakaz palenia w piecach muła- mi, flotami węglowymi i mokrym drewnem, a wszystkie nowo instalowane i pierwszy raz uruchamiane piece, kotły i kominki muszą spełniać unijne normy ekoprojektu ograniczające poziom emitowanych pyłów i toksyn. Na dostosowanie się do przepisów uchwały antysmogowej i wymianę kotłów na węgiel lub drewno, które nie spełniają żadnych norm emisyjnych, mieszkańcy mają czas  do  końca  2022  r.,  a  w  przypadku korzystania z kotła co najmniej klasy 3 – do końca 2026 roku. W samym Krakowie od 1 września 2019 r. będzie obowiązywał całkowity zakaz stosowania węgla i drewna. Od 2015 r. do końca 2023 r. Samorząd Województwa realizuje również projekt LIFE, który ma na celu przyspieszenie wdrażania działań służących poprawie jakości powietrza13.

Prośrodowiskowa polityka władz Małopolski znalazła odzwierciedlenie w finansowanym z funduszy europejskich Regionalnym Programie Operacyj- nym Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 (RPO WM). W ramach tego programu wartego w sumie niemal 3 mld euro, zarządzanego i wdrażane- go przez instytucje podległe Samorządowi Województwa, kilkaset milionów euro zaplanowano na projekty mające pozytywnie wpłynąć na środowisko –

13 http://powietrze.malopolska.pl/life/.

 

zarówno w zakresie ograniczenia niskiej emisji, ale też zwiększenie wykorzy- stania Odnawialnych Źródeł Energii (OZE), zmniejszenia zapotrzebowania na energię, ekologiczny transport czy działania z zakresu gospodarki wodno-ka- nalizacyjnej, odpadami oraz ochrony bioróżnorodności.

W podzielonym na trzynaście osi priorytetowych RPO WM, aż 420 mln euro przeznaczono na realizację czwartej osi – Regionalnej Polityki Energetycznej. To w niej koncentruje się najwięcej działań mających na celu dofinansowanie pro środowiskowych projektów, m.in. tych związa- nych z redukcją emisji zanieczyszczeń do powietrza, czyli ograniczeniem smogu (Działanie 4.4). Planuje się, że 100 mln euro ze wskazanej wcze- śniej puli zostanie zainwestowane w wymianę źródeł ciepła w indywidu- alnych gospodarstwach domowych – starych pieców i kotłów. Popularne

„kopciuchy” zostaną wymienione na urządzania wykorzystujące biomasę i paliwa gazowe lub też na nowoczesne kotły na paliwo stałe spełniające normy ekoprojektu. W ramach projektów finansowanych z RPO WM sa- morządy gminne dofinansują swoim mieszkańcom nowe piece oraz dopil- nują likwidacji starych źródeł ciepła, skontrolują m.in. czy nie doszło do modyfikacji kotła umożliwiającej spalanie odpadów oraz czy parametry używanego paliwa i sposób jego składowania są odpowiednie.

Wiele wniosków o dofinansowanie składanych jest też w  Dzia- łaniu 4.5 dotyczącym transportu miejskiego. 140 mln euro zostanie rozdysponowane na projekty zakładające  zakup  ekologicznego  ta- boru na potrzeby transportu zbiorowego, rozwój systemów  P&R, ścieżki i infrastrukturę rowerową  w  miastach.  Małopolskie  samo- rządy wykazują także duże zainteresowanie  środkami  przeznaczo- nymi    na    termomodernizację     budynków    użyteczności    publicznej (Działanie 4.3 z budżetem 76 mln euro). Dodatkowo w RPO WM za- planowano uruchomienie instrumentu finansowego w formie korzyst- nych pożyczek na termomodernizację w sektorze  mieszkaniowym, gdzie beneficjentem mogą być spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe (20 mln euro). Dofinansowaniem objęte zostaną też prośrodowiskowe projekty przedsiębiorstw, które otrzymają środki na głęboką moderniza- cję energetyczną budynków i inwestycje w zakresie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych (Działanie 4.2 – 19 mln euro). Na dofinansowa- nie mogą również liczyć wnioskodawcy planujący rozwój infrastruktury produkcji energii ze źródeł odnawialnych (działanie 4.1 – 65 mln euro). Uporządkowanie gospodarki wodno-kanalizacyjnej oraz rozwijanie systemu gospodarki odpadami to kolejne zaplanowane w RPO WM dzia- łania mające na celu wsparcie projektów prośrodowiskowych (kolejno

 

82 mln euro i 25 mln euro). Mówiąc o wpieranych z RPO WM projektach ekologicznych nie sposób pominąć możliwości uzyskania dofinansowania na ochronę różnorodności biologicznej – ochronę ekosystemów i siedlisk, rozwój centrów ochrony różnorodności biologicznej i ośrodków edukacji ekologicznej oraz opracowywanie dokumentów planistycznych dla form ochrony przyrody (Działanie 6.2 – 10 mln euro).

Na koniec trzeba podkreślić, iż wszystkie inwestycje realizowane ze środków RPO WM – nie tylko te dotyczące stricte środowiska – są ocenia- ne pod kątem ich wpływu na środowisko. Wpływ ten musi być co najmniej neutralny, tzn. żaden projekt wpływający na środowisko negatywnie nie może otrzymać dofinansowania. Co więcej – w ramach poszczególnych konkursów dodatkowe punkty mogą otrzymać projekty, które przewidują ponadstandardowe rozwiązania mające pozytywny wpływ na środowisko. Więcej informacji nt. wsparcia projektów ze środków unijnych do- stępnych w ramach RPO WM można pozyskać za pośrednictwem strony www.rpo.malopolska.pl bądź też bezpośrednio od konsultantów Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich zlokalizowanych w Krakowie,

Chrzanowie, Tarnowie, Nowym Sączu oraz Nowym Targu.

Renata Deptała oraz Zsuzsanna Iwanicka przedstawiły występujące globalne megatrendy, do których zaliczyły:

• przekształcanie się społeczeństw przemysłowych w informatyczne,
• rozwój globalnego rynku i gospodarki rynkowej,
• przechodzenie od planowania krótkookresowego do długookresowego,
• przyspieszająca urbanizacja,
• zmiany klimatu i wyczerpywanie się zasobów naturalnych,
• wzrost znaczenia

Powstaje pytanie czego wymaga rynek inwestycji proekologicznych  w Polsce? Największe zapotrzebowanie można zauważyć na:

• narzędzia finansowe, które zapewnią start i rozwój projektów,
• nowatorskie podejścia banków i funduszy,
• elastyczne dostosowanie do indywidualnych potrzeb inwestorów.

Następnie wskazały cztery główne źródła finansowania inwestycji proekologicznych w Polsce:

• instytucje wdrażające krajowe i unijne programy wsparcia (RPO POIR, POPW),
• NFOŚiG oferujący dotacje i pożyczki preferencyjne,
• WFOŚiGW oferujący dotacje i pożyczki preferencyjne,
• banki komercyjne finansujące przedsięwzięcia za pomocą kredytów preferencyjnych i komercyjnych.

 

Omówiono finansowanie preferencyjne, które obejmuje podmioty określone przez instytucje współpracujące z Bankiem. Preferencje można zauważyć po stronie cenowej, co oznacza oprocentowanie kredytów obni- żone w stosunku do warunków standardowych, także po stronie nakładów na inwestycje w postaci dotacji lub premii oraz po stronie konstrukcji fi- nansowania poprzez obniżony wkład własny, wydłużony okres kredyto- wania i/lub karencji i wreszcie obniżonej marża i/lub prowizji.

W ramach finansowania komercyjnego oferta BOŚ obejmuje następu- jące produkty:

• kredyt inwestycyjny i obrotowy, którego warunki uzależnione są od oceny klienta, przyjętych zabezpieczeń, okresu kredytowania itd.,
• konsorcjum finansowe, w tym przypadku warunki kredytu są wypad- kową warunków poszczególnych uczestników konsorcjum,
• leasing gdy warunki zależą m.in. od celu finansowania – istnieje możliwość dopłat do rat i opłat leasingowych.

BOŚ SA posiada najszerszą ofertę na rynku w zakresie finansowania inwestycji ekologicznych do których można zaliczyć:

• finansowanie inwestycyjne i obrotowe,
• finansowanie preferencyjne NFOŚIGW, WFOŚIGW, BGK, ARIMR,
• uzupełnienie oferty NFOŚIGW i WFOŚIGW,
• leasing,
• linie banków zagranicznych,
• europejska oferta ‒ pakiet dla firm zainteresowanych dotacjami

Następnie zaprezentowano kredyty jakie oferuje BOŚ o charakterze preferencyjnym we współpracy z BGK

Kredyt z premią  termomodernizacyjną,  którego  zasady  określono  w ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Celem jest ulep- szenie prowadzące do zmniejszenia zapotrzebowania na energię, zmniej- szenie  strat  energii  pierwotnej  w  lokalnych  sieciach  ciepłowniczych  i lokalnych źródłach ciepła, wykonanie przyłącza technicznego do scen- tralizowanego źródła ciepła lub zamiana źródła energii na odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji.

Wysokość premii: 20% wykorzystanej kwoty kredytu jednak nie więcej niż 16% kosztów przedsięwzięcia i 2-krotność przewidywanych rocznych oszczędności.

Kredyt jest przeznaczony dla:

• właścicieli i zarządców budynków mieszkalnych i zbiorowego za- mieszkania,
• budynków należących do JST i służących do realizacji zadań publicznych,

 

• lokalnych sieci ciepłowniczych,
• lokalnych źródeł ciepła.

Kredyt z premią technologiczną, który dedykowany jest przedsiębior- stwom na innowacje technologiczne. Premię przyznaje BGK, jej wyso- kość nie może przekroczyć 6 mln złotych i wypłacana jest po zakończeniu inwestycji. Dostępne jest również finansowanie uzupełniające obejmują- ce kredyt inwestycyjny (technologiczny plus), który występuje wyłącznie z kredytem technologiczny

Kredyt technologiczny i technologiczny plus, który oferuje się przy mi- nimalnym wkładzie własnym wynoszącym 25% jaki można przeznaczyć na finansowanie kwalifikowane wydatki przedsięwzięcia, a kredyt tech- nologiczny plus daje możliwość finansowania do 90% całkowitej warto- ści inwestycji netto. Karencja w spłacie kapitału do 12 miesięcy. Okres kredytowania zależy od okresu realizacji inwestycji i osiągnięcia takich wyników finansowych generowanych przez inwestycję, które zapewni ter- minową obsługę kredytu.

BOS SA ma również w swoim portfelu także kredyty w ramach oferty europejskiej oraz ze środków banków zagranicznych. Obejmujący kredyt dla inwestycyjny z linii dla przedsiębiorców na inwestycje o charakterze proekologicznym (KFW5), gwarancje oraz wsparcie w pozyskiwaniu do- tacji z UE.

Ponadto oferta banku obejmuje kredyty z linii KfW5 Kredyt EKOod- nowa przygotowane we współpracy z KfW Bankengruppe. Przeznaczone dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw na inwestycje o charakterze proekologicznym, w tym na odnawialne źródła energii. Okres kredytowa- nia wynosi 4 – 10 lat, maksymalna kwota kredytu 250.000 EUR lub jej równowartości w PLN, przy okresie karencji w spłacie kapitału do 2 lat   i obniżonej w stosunku do przeciętnych wartości rynkowych prowizji przygotowawczej (1%), wkładzie własnym (15%) i przy marży obniżonej o 0,3 punktu procentowego.

Kolejnym produktem są kredyty preferencyjne we współpracy z WFO- ŚiGW przeznaczone na wsparcie regionalnych programów ochrony śro- dowiska.

Warunki finansowania ustalane są indywidualnie z każdym WFOŚiGW, w szczególności: przedmiot finansowania jakim są zadania zgodne z prio- rytetami WFOŚiGW, jest podmiot uprawniony do ubiegania się o finanso- wanie, kwota kredytu i jej udział w kosztach zadania, a także preferencje w zakresie oprocentowania lub dopłaty do kapitału oraz okres kredytowa- nia i karencji.

 

Wyróżnia się następujące rodzaje wsparcia:

• kredyty ze środków Funduszu,
• dopłaty do oprocentowania,
• dopłata do kapitału,
• w ramach umów BOŚ-WFOŚiGW lub decyzji indywidualnych,
• w ramach współpracy z WFOŚiGW w Krakowie BOS SA oferuje dopłata do rat leasingowych, w ramach umów zawieranych z BOŚ Eko- system sp. z o.o. oraz finansowane ochrona i zrównoważonego gospoda- rowanie zasobami wodnymi, racjonalnego gospodarowanie odpadami, nabycie specjalistycznych środków transportu do przewozu odpadów ko- munalnych oraz ochrony atmosfery poprzez energooszczędne budynki, zakup środków transportu niskoemisyjnego, wymianę oświetlenia i wy- korzystania

BOŚ Bank oferuje szeroką i elastyczną gamę komercyjnych produktów kredytowych dedykowanych wspieraniu inwestycji proekologiczne. Nale- żą do nich:

• linia wielocelowa,
• pożyczka hipoteczna,
• kredyty obrotowe,
• kredyt inwestycyjny,
• linia gwarancyjna,
• wykup wierzytelności.

W szczególności Jednostkom Samorządu Terytorialnego (JST)  lub ich związkom, a także klientom z pionu korporacji i finansów publicz- nych nie będących JST, oferowany jest Kredyt Ekooszczędny. Jest on przeznaczony na przedsięwzięcia o charakterze proekologicznym, któ- rych celem jest uzyskanie oszczędności  z  tytułu  zmniejszenia  zuży-  cia np.: energii elektrycznej lub cieplnej, wody, surowców, a także dla uzyskanie innych efektów ekologicznych przynoszących oszczędności,  w tym zmniejszenie opłat za korzystanie ze środowiska, zmniejszenie kosztów związanych ze składowaniem i zagospodarowaniem odpadów, czy zmniejszenie kosztów związanych z oczyszczanie ścieków i uzdat- nianiem wody.

Jest możliwość uzyskania kredytu: dla JST do 100% wartości przedsię- wzięcia z możliwością refundacji kosztów audytu energetycznego, a dla pozostałych na 80-100% inwestycji w zależności od ratingu i oceny zdol- ności kredytowej klienta. Zależnie od ratingu klienta i jakości zabezpie- czenia, kredytu udziela się na okres do 20 lat, a dla kredytów spłacanych z oszczędności – do 10 lat. Oprocentowanie jest ustalane według WIBOR

 

1M/3M/6M, a marża jest ustalana indywidualnie. Nie przewiduje się ka- rencji w spłacie kapitału.

Kolejnym ciekawym produktem jest Kredyt z Dobrą Energią przezna- czony na finansowanie OZE. Skorzystać mogą z niego JST, spółki celowe (SPV) oraz podmioty gospodarcze prowadzące pełną księgowość, działa- jące co najmniej od 12 miesięcy. Kredyt ten może pokryć do 80% kosztów netto inwestycji. Pieniądze mogą być pożyczone na okres do 20 lat. Karen- cja w spłacie kapitału wynosi do 18 miesięcy od daty podpisania umowy kredytowej, a odsetki płacone są na bieżąco. Harmonogram spłaty kredytu dostosowany jest do projekcji finansowych projektu.

BOŚ kredytował OZE jako element termomodernizacji Gminnego Ośrodka Kultury. Inwestorem była gmina. Projekt obejmował komplekso- wą termomodernizację obejmującą docieplenie przegród, wymianę stolar- ki okienno-drzwiowej oraz modernizację źródła ciepła, polegającą na in- stalacji: układu pomp ciepła, 4 pompy powietrzne o mocy 47,9 kW każda, oraz układu solarnego składającego się z sześciu kolektorów o powierzch- ni absorbera 2,32 m2, dwóch zasobników CWU o pojemności 500 dm3 każdy i wentylacji mechanicznej z układem klimakonwektorów. Efektem inwestycji było zmniejszenie o 73% rocznego zapotrzebowania na energię oraz o 61% rocznych kosztów ogrzewania.

Innym przykładowym projektem może być budowa elektrowni sło- necznej na dachu budynku w nowym obiekcie. Inwestorem był w tym przypadku prywatny przedsiębiorca, który finansował inwestycję posłu- gując się środkami własnymi oraz kredytem BOŚ. Dane techniczne insta- lacji 96 ogniw polikrystalicznych Yingli Solar YL250 P-296 o mocy 250 W każde, o łącznej mocy 24 kW. Powierzchnia całkowita ogniw wynosiła 156 m2. Zastosowano trójfazowe falowniki Refusol 2 x 13 kW, falownik wyspowy SMA Sunny Island, osiem akumulatorów żelowych o pojem- ności 200Ah i mocy 12kW. Rzeczywista produkcja energii elektrycznej za okres IX 2013–VIII 2014 wyniosła 24,88 MWh, przekraczając pro- gnozowaną o 15%.Wyprodukowana energia elektryczna zużywana jest  w 100% na potrzeby własne, zasilając m.in. pompę ciepła i klimatyzację W efekcie obniżono o 85% roczne koszty energii.

Bank Ochrony Środowiska S.A. jest polskim bankiem, który działa od 1991 r., a większościowym udziałowcem jest Narodowy Fundusz Ochro- ny Środowiska i Gospodarki Wodnej. BOŚ specjalizuje się we wspiera- niu inwestycji ochrony środowiska. Łączna wartość kredytów proekolo- gicznych udzielonych przez Bank do końca marca 2017 wyniosła ponad 18,8 mld zł. Wartość zrealizowanych inwestycji proekologicznych sięga

 

49,9 mld zł. Bank zatrudnia wyspecjalizowaną kadrę, posiadającą do- świadczenie w realizacji projektów w  dziedzinie  ochrony  środowiska co  jest  gwarancją  rzetelnego  doradztwa.  Wieloletnie  doświadczenie  w różnych obszarach ochrony środowiska, pozwala na tworzenie kom- pleksowej oferty produktów bankowych spełniających oczekiwania Klienta. Spółki zależne wszechstronnie wspierają inwestorów i klientów BOŚ Banku, oferując usługi komplementarne do oferty Banku oraz do- radztwo inwestycyjne, w szczególności w zakresie pozyskiwania dotacji oraz leasingu.

Wojciech Stawiany przedstawił Narodowy Fundusz Ochrony Śro- dowiska i Gospodarki Wodnej w systemie finansowania przedsię- wzięć proekologicznych. Jako główne źródła finansowania ochrony środowiska w Polsce wskazał:

• Fundusze Ochrony Środowiska,
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
• Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
• pomoc zagraniczna, w tym Unii Europejskiej,
• BOŚ i inne banki,
• środki przedsiębiorstw, samorządów i jednostek budżetowych,
• budżet państwa i budżet wojewodów,
• pozostałe (agencje, fundacje, środki prywatne).

Następnie omówił status prawny NFOŚiGW, który jest państwową oso- bą prawną w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, nadzorowaną przez Ministra Środowiska. Celem działania NFOŚiGW i WFOŚiGW jest finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Jest to instytucja wdrażająca wskazane osie priorytetowe Programu Operacyjnego Infra- struktura i Środowisko (PO IiŚ). W okresie programowania 2014-2020 NFOŚiGW  jest  instytucją  wdrażającą  określone  umowami  działania  I i II osi priorytetowej PO IiŚ. Ponadto NFOŚiGW jest Krajowym Opera- torem Systemu Zielonych Inwestycji (GIS). Zasady działania i finansowa- nia ochrony środowiska gospodarki wodnej poprzez NFOŚiGW określa Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U. z 2017 poz. 517 z późn. zm.).

Podstawowe dokumenty regulujące działanie NFOŚiGW to strategia działania NFOŚiGW na lata 2017-2020 oraz wspólna strategia działania NFOŚiGW i WFOŚiGW na lata 2017-2020.

Znaczenie Narodowego Funduszu dla gospodarki kraju przejawia się w finansowaniu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, uruchamianiu środków innych inwestorów, obsłudze środków pomocowych z UE oraz

 

innych źródeł, a także stymulowanie nowych inwestycji i wspomaganiu tworzenia nowych miejsc pracy.

Przychody Narodowego Funduszu na realizację przedsięwzięć z zakre- su odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej pochodzą   z opłaty za korzystanie ze środowiska i korzystanie z wód, opłaty wyni- kającej z ustawy Prawo energetyczne, opłaty wynikającej z ustawy Prawo geologiczne i górnicze, opłat wynikających z ustawy o efektywności ener- getycznej, sprzedaży jednostek przyznanej emisji gazów cieplarnianych   i innych substancji (AAU), a także przychodów z kar wymierzanych przez Inspekcję Ochrony Środowiska oraz spłat rat i odsetek (odnawialne źródło finansowania).

Poniższa tabela zestawia formy i dziedziny finansowania:

 

 

Finansowanie według form	Finansowanie według dziedzin
Dotacje inwestycyjne i nie inwestycyjne	Ochrona wód i gospodarka wodna
Oprocentowane pożyczki	Ochrona powietrza i klimatu
Kredyty udzielane przez banki ze środków NFOŚiGW	Ochrona powierzchni ziemi
Dopłaty do demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji	Ochrona przyrody i krajobrazu
Dopłaty do oprocentowania kredytów	Leśnictwo
Umorzenia	Państwowy Monitoring Środowiska
Inwestycje kapitałowe	Zapobieganie klęskom żywiołowym
Dopłata do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji	Górnictwo i geologia
Częściowa spłata kapitału kredytów	Edukacja ekologiczna
	Ekspertyzy i prace naukowo-badawcze
	Efektywność energetyczna
	Odnawialne źródła energii
	Gospodarka odpadami, w tym recykling

 

Przyjmuje się następujące priorytety, zasady i kryteria udzielania poży- czek i dotacji. Programy priorytetowe musza być zgodne z Polityką Ekolo- giczną Państwa, zatwierdzone przez Radę Nadzorczą oraz dostosowywane do potrzeb występujących w kraju. Obowiązują przy tym następujące za- sady udzielania pożyczek i dotacji, które proponuje Zarząd, a zatwierdza

 

Rada Nadzorcza, co zapewnia przejrzyste zasady działania Narodowego Funduszu i eliminuje subiektywną uznaniowość. Każdy program ma swo- je kryteria, kryteria pozwalają ustalić listy rankingowe, decyduje punkta- cja – najwyższą ocenę można uzyskać za efektywność kosztową i wpływ inwestycji na poprawę środowiska.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zarzą- dza finansami publicznymi na działalność ekologiczną poprzez programy priorytetowe, które zawierają następujące elementy: cel programu, wskaź- niki osiągnięcia celu i harmonogram ich osiągania (np. wielkość redukcji emisji gazów cieplarnianych, wielkość redukcji emisji pyłowo-gazowej, moc zainstalowanych OZE itd.), budżet programu, okres wdrażania pro- gramu, terminy i sposób składania wniosków (np. tryb konkursowy, tryb ciągły), spełnienie podstawy prawnej udzielenia dofinansowania.

Beneficjentami mogą być: jednostki samorządu terytorialnego, przed- siębiorstwa, instytucje i urzędy, instytuty i uczelnie, jednostki organizacyj- ne ochrony zdrowia, organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia), administracja państwowa i jej agendy.

Działania w dziedzinie poprawy jakości powietrza obejmują energe- tyczne wykorzystanie zasobów geotermalnych, na co przeznaczono 500 mln zł funduszy zwrotnych, których Beneficjentami mogą być przedsię- biorcy. Warunki na jakich można z tych środków skorzystać przedstawiają się następująco:

– Pożyczka może być udzielona przy następujących warunkach: WIBOR 3M + 50 punktów bazowych, ale nie mniej niż 2% w skali roku lub na warunkach rynkowych, na okres nie dłuższy niż 15 lat, w kwocie od 1 mln zł do 90 mln zł, ale tylko do 75% kosztów kwalifikowanych. Pożyczka nie podlega umorzeniu.

• Inwestycja kapitałowa na okres nie dłuższy niż 15 lat obrotowych w kwocie 3 mln zł i maksymalnie 49 % udziałów, pokrywająca do 85% kosztów kwalifikowanych.

Rodzaje przedsięwzięć, finansowane w ramach działania, to budowa nowej, rozbudowa lub modernizacja istniejącej ciepłowni lub elektrocie- płowni geotermalnej, modernizacja lub rozbudowa istniejących źródeł wytwarzania energii o ciepłownię lub elektrociepłownię geotermalną, wy- konanie lub rekonstrukcja otworu wiertniczego, z zastrzeżeniem, że nie kwalifikuje się wykonania otworu badawczego.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zgod- nie z porozumieniami zawartymi z Ministrem Energii (oś priorytetowa I) i Ministrem Środowiska (oś priorytetowa II) jest w bieżącym okresie pro-

 

gramowania Instytucją Wdrażającą następujące elementy Programu Ope- racyjnego Infrastruktura i Środowisko:

Oś priorytetowa I – Zmniejszenie emisyjności gospodarki składa się z działań:

Działanie 1.1. Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzą- cej ze źródeł odnawialnych.

Działanie 1.2. Promowanie efektywności energetycznej i korzystania  z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach .

Działanie 1.3. Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach. Działanie 1.5. Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu.

Działanie 1.6. Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej koge- neracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe.

Oś priorytetowa II – Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu obejmuje następujące działania:

Działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem      i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności kata- strofy naturalne oraz monitoring środowiska.

Działanie 2.2 Gospodarka odpadami komunalnymi.  Działanie 2.3 Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach. Działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna.

Działanie 2.5 Poprawa jakości środowiska miejskiego.

Działalność Narodowego Funduszu w latach 1989-2016 można przed- stawić w następujących liczbach.

1. Środki własne (1989-2016) – 27 862 podpisanych umów:
2. Środki zagraniczne – 2 277 umów, z tego:
   • ISPA/Fundusz Spójności 2004-2006 – 90;
   • Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 – 1 142;
   • Pozostałe środki zagraniczne (1994-2016), m.in. EFP PHARE, SIDA, SPO WKP – 450;
   • Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 – 180 (do 26.05.2017 – 447);
   • Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego i NMF – 415;

Co daje razem 30 139 umowy.

Efekty działalności Narodowego Funduszu do 2016 r. to 4.056 projektów w obszarze Gospodarki wodno-ściekowe, w tym budowa lub modernizacja ponad 1 500 oczyszczalni ścieków oraz ponad 140 tys. km kanalizacji.

 

Z kolei w zakresie zagospodarowania odpadów realizowano 1 060 pro- jektów, między innymi była to budowa siedmiu spalarni odpadów o wy- dajności 1,1 mln ton/rok; a także zwiększenie masy odpadów poddanych odzyskowi (w tym recyklingowi) o 5,2 mln ton/rok.

Ochrony powietrza i klimatu dotyczyły 3 850 projekty,  które  pozwoliły na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza – SO2 o 195 tys. ton/rok, CO2  o 13,9 mln ton/rok oraz pyłów o 17 tys. ton/rok, a także produkcję

energii z odnawialnych źródeł o mocy 1,4 TWh/rok, zwiększenie efek-

tywności energetycznej, oszczędność energii wyniosła 1,8 TWh/rok. Ko- lejnym osiągnieciem było poddanie termomodernizacji 2,5 tysiąca budyn- ków użyteczności publicznej.

Narodowy Fundusz udzielił w latach 1989-2016 wsparcia finanso- wego przedsięwzięć proekologicznych na kwotę 68 mld zł, z czego 41,0 mld zł pochodziło ze środków własnych, w tym pożyczek – 21,8 mld zł, z dotacji – 17,9 mld zł, z inwestycji kapitałowych – 1,3 mld zł. Dodatkowo 26,9 mld zł pochodziło z środków zagranicznych. W tych latach wpły- wy z opłat i kar ekologicznych wyniosły 25,1 mld zł. Całkowita wartość dofinansowanych inwestycji osiągnęła 152,6 mld zł. Suma dofinansowań Narodowego Funduszu ze środków własnych i zagranicznych do 2016 r wyniosła 77,7 mld zł. Składają się na nią środki własne w kwocie 45,4 mld oraz 32,3 mld zł środków zagranicznych.

Realizowane przez NFOŚiGW dofinansowanie ze środków zagra- nicznych obejmuje w ramach PO IiŚ w latach 2014-2020 (4,7 mld euro), a w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospo- darczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego, tym razem w latach 2009-2014 (174 mln euro).

Obszary współpracy z Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej obejmują zmniejszenie zużycia energii w budownic- twie w ramach drugiej części programu „Poprawa jakości powietrza”, Pro- jekt Doradztwa Energetycznego, Projekty pilotażowe „Elektromobilności”, Klastry energetyczne oraz projekt Gmina samowystarczalna energetycznie. Bogusław Holeksa przedstawił Program inwestycyjny o nazwie Korytarz Arena. Składają się nań obiekt hotelowy na 600 miejsc noclegowych wraz z częścią konferencyjną na 1000 osób oraz z funkcją Aquaparku na 1500 osób, całoroczne koleje linowe, kompleks 6 km tras narciarskich dla narciarstwa zjazdowego oraz 10 km tras dla narciarstwa biegowego, zespół tras rowero- wych o długości 10 km o różnorodnym poziomie trudności wraz z infrastruk- turą towarzyszącą, pola kamperowe/kempingowe/namiotowe, obiekty obsługi

ruchu turystycznego, infrastruktura drogowa i parkingowa.

 

W nawiązaniu do problematyki omawianej na konferencjach PKE będą realizowane także rozbudowa infrastruktury technicznej, w tym kanali- zacji sanitarnej, niezależny Lokalny System Energetyczny, infrastruktura hydrotechniczna, w tym trzy zbiorniki wodne, innowacyjny system ma- gazynowania energii z OZE jako system rezerwowy mocy zarówno na potrzeby własne kompleksu jak i gminy Brenna. Ponadto infrastruktura transportowa oparta na pojazdach o napędzie elektrycznym oraz rowerach elektrycznych, a także stacjach ładowania akumulatorów pojazdów,

W zakresie ochrony środowiska przewiduje się następujące efekty pro- gramu wyeliminowanie zjawiska niskiej emisji CO2, samodzielność ener- getyczną projektu w oparciu o OZE, rekultywację zdewastowanych tere- nów górskich i odnowienie lokalnych tradycji pasterskich.

Przewiduje się budowę Lokalnego Systemu Energetycznego (LSE) opartego o odnawialne źródła energii (OZE) wraz z centrum badawczo-

-rozwojowym OZE (CBR). Ma on służyć poprawie lokalnego bezpieczeń- stwa energetycznego, zapewniać uzyskanie efektywności ekonomicznej oraz być systemem przyjaznym środowisku. W skład LSE wchodzić będzie linia energetyczna 15 kV oraz lokalna sieć dystrybucji energii elektrycz- nej, elektrownia szczytowo-pompowa, zespół mini elektrowni wodnych, farma fotowoltaiczna, turbiny kogeneracyjne, pompy ciepła i kolektory słoneczne, przemysłowe magazyny energii. Wykorzystywana będzie bio- masa do produkcji paliw spalanych w instalacjach ekologicznych.

Do działań sprzyjających ekologii na obszarze gminy Brenna nale-  żeć będzie agroturystyka, powrót do dawnych tradycji wypasania kóz      i owiec oraz upraw ekologicznych ziół, przywrócenie funkcji użytkowych zdegradowanych i zakrzaczonych łąk, pastwisk i pól uprawnych, poprzez ponowne ukształtowanie rzeźby terenu, frezowanie terenu, wzmacnianie skarp, stabilizację gruntu i zabezpieczenie przed erozją, odtworzenie gleb, uregulowanie stosunków wodnych, uprawę i nawożenie, zasiew traw, two- rzenie skupień roślinności ‒ na terenach o powierzchni ok. 60 ha.

Projekt zakłada budowę Innowacyjnej ścieżki widokowej wśród koron drzew z możliwością podziwiania panoramy Beskidu. Była by to pierwsza taka inwestycja w Polsce z punktami obserwacji z wykorzystaniem roz- szerzonej rzeczywistość. Technologia ta służyć będzie podnoszeniu świa- domości ludzi na temat ekologii i OZE oraz sposobów jej pozyskiwania poprzez innowacyjny sposób przekazu w formie grafiki 3D generowanej w czasie rzeczywistym.

Na uwagę ekologów zasługuje budowa infrastruktury hydrotechnicznej oraz sieci wodno-kanalizacyjnej. Podstawowymi elementami zachowania

 

dziedzictwa tradycji i kultury oraz ochrony zasobów naturalnych będzie wielowariantowe wykorzystanie budowanej infrastruktury wodnej ener- getycznej, rekultywacja i łączenie funkcji gospodarki turystycznej rolnej  i leśnej na terenach KCAW, ochrona Polany Kotarskiej przed zabudową letniskową (zagrodową) jako podstawową dotychczas formą gospodaro- wania gruntami, powrót tradycji wołoskich wypasu kóz i owiec , produkcji serów, produktów regionalnych, zielarstwa, pszczelarstwa i zdrowej żyw- ności, wdrożenie wieloelementowego programu innowacyjnej oferty pro- duktów i usług wraz z inteligentnymi systemami zarządzania jako kryte- rium efektywnego gospodarowania zasobami oraz wdrożenie programów ochrony gleby, wód i powietrza wraz z promocją pasywnego budownictwa jako standardów obowiązujących przy realizacji projektu.

Na zakończenie konferencji Janusz Kahl przedstawił South Poland Cleantech Cluster. Cleantech to działania, które rozwijają, produkują oraz wdrażają nowe lub ulepszone procesy czy produkty, które przyczyniają się do produkcji energii odnawialnej lub materiałów ekologicznych redukcji eksploatacji zasobów naturalnych poprzez wykorzystanie tych zasobów oraz energii w bardziej efektywny sposób, a także redukcji szkód spowo- dowanych przez paliwa kopalniane czy problemów związanych ze skaże- niem poprzez nowe produkty, procesy.

Wizją South Poland Cleantech  Cluster  jest  stworzenie  wiodącego  w Europie Centralnej oraz jednego z bardziej konkurencyjnych klastrów na świecie, poprzez stworzenie ponadprzeciętnego środowiska innowacyj- nego i badawczego, w celu wprowadzania technologii i usług cleantech do różnych sektorów i łańcuchów wartości.

Dzisiejsze główne globalne wyzwania wynikające z ocieplenia klimatu, urbanizacji, wzrostu populacji i zwiększenia zużycia energii nie mogą być rozwiązane za pomocą pojedynczych technologii. Raczej do wypracowa- nia nowych, zrównoważonych multibranżowych rozwiązań potrzebne jest połączenie technologii i kompetencji, w tym systemów wodnych, odna- wialnych energii, inteligentnych sieci, inteligentnych rozwiązań miejskich i systemów utylizacji odpadów.

Platformami współpracy w ramach klastra mogą być: inteligentne bu- dynki i ekologiczne materiały budowlane, zrównoważony rozwój miast   i e-mobilność, wydajność energetyczna, odnawialne energie, Internet rze- czy (IoT), Internet wszystkiego (IoE), biogospodarka, gospodarka o obie- gu zamkniętym.