Zielony Ład przez organizacyjny porządek.

Prof. Zbigniew Witkowski

Neutralność klimatyczna Unii Europejskiej, która ma być osiągnięta do 2050 r. jest programem niezwykle ambitnym, ale też bardzo kosztownym. Globalne zmiany klimatu jednak taki program wymuszają, nie tylko zresztą w obszarze gospodarczym UE.

Polska, jako kraj szczególnie związany z tradycjami wydobycia węgla i korzystania z tego źródła energii na masową skalę (obecnie ponad 70% produkowanej energii pochodzi ze spalania węgla) podejmując wyzwanie dojścia do neutralności klimatycznej do 2050 r. nie jest w stanie ponieść kosztów tej transformacji bez uszczerbku dla innych ważnych programów społecznych i ekonomicznych, które równolegle powinniśmy rozwijać lub bodaj podtrzymywać.

Koncepcja  rozwoju zrównoważonego oznacza, że państwo postępujące zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego działa równolegle i komplementarnie w trzech kierunkach – środowiskowym, społecznym i ekonomicznym. Gwałtowne przyspieszenie w jednym kierunku kosztem innych dziedzin nie jest i nie może być uznane za zgodne z rozwojem zrównoważonym. Uważam, że stanowisko rządu RP w sprawie przesunięcia terminu osiągnięcia przez Polskę neutralności klimatycznej jest zasadne i odpowiedzialne. Przekonanie o tym partnerów z innych państw UE należy uznać za sukces negocjacyjny naszych przedstawicieli.

Rada Europy podzielając obawy Polski wyraziła zgodę na nasze obiekcje odnośnie przesunięcia terminu osiągnięcia przez Polskę neutralności klimatycznej. Zgoda ta stawia przed nami jednak szczególne dalsze zobowiązania.Teraz Polska z własnej inicjatywy powinna przedstawić program działania, w którym należy  określić ramy czasowe i finansowe dojścia do Unijnego celu klimatycznego, a następnie przedstawić Komisji Europejskiej harmonogram osiągania tego celu i poszczególnych jego etapów.Powinniśmy wskazać sektory gospodarki i kierunki działań najistotniejsze dla osiągnięcia założonego celu emisyjnego.

Zwracam uwagę na trzy cele cząstkowe przybliżające nas do założonej redukcji emisji. Są to m. in. :

– zmiana profilu i technologii spalania paliw stałych,

– inwestowanie w dostępne i ekonomicznie opłacalne Odnawialne Źródła Energii,

– budowa systemów retencji wodnej poprzez tworzenie sztucznych i naturalnych zbiorników wodnych w tym restytucję zniszczonych obszarów bagiennych i podmokłych służących równocześnie celom ochrony rodzimej przyrody.

Obok powyższych celów czeka nas również zwiększenie pochłaniania dwutlenku węgla przez ekosystemy leśne oraz przystosowanie dużych aglomeracji stanowiących miejskie wyspy ciepła do zmian klimatycznych .

Odchodzenie od konsumpcji węgla powinno w pierwszym okresie zamknąć sprawę rozproszonej emisji. Smog bowiem nie jest powodowany przez spalanie węgla w dużych elektrowniach i elektrociepłowniach lecz  jest generowany przez indywidualne domowe paleniska.

W kontekście ambitnych celów klimatycznych z niepokojem śledzę przygotowania naszej administracji rządowej do wyzwań stawianych przez programy środowiskowe Unii Europejskiej.  Zamiast konsolidacji sił i środków rządowych  dla osiągnięcia ambitnych celów klimatycznych od kilku lat obserwujemy rozczłonkowanie decyzji między rosnącą liczbą ministerstw oraz podział środków finansowych dawnego Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na coraz mniejsze składowe.

Obecnie sprawami klimatu zajmować się będą  Ministerstwo Żeglugi i Gospodarki Morskiej,Ministerstwo Rozwoju,Ministerstwo Klimatu, Ministerstwo Środowiska i niedostrzegane przez decydentów w tej sprawie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Tak znaczne rozproszenie decyzji w sprawach środowiska i klimatu oraz podział wspólnych dawniej środków finansowych spowoduje zamiast przyspieszenia, spowolnienie procesów decyzyjnych .  W tej sytuacji dalsze, skuteczne działania na rzecz środowiska i klimatu na poziomie rządu wymagają powołania wicepremiera ds. klimatu i środowiska, którego podstawowym zadaniem będzie koordynowanie prac poszczególnych ministerstw zajmujących się tymi zagadnieniami w zakresie projektów i programów związanych z osiągnięciem przez Polskę założonych celów  prowadzących do uzyskania przez nas neutralności klimatycznej.  Dobrym krokiem będzie reorganizacja Rządu , kumulacja niektórych ministerstw. To jest zapowiadane.Ten krok należy zrobić szybko.

Autor:

Prof. Zbigniew Witkowski, były Wiceminister Środowiska.

Aktualnie Wiceprezes Zarządu Okręgu PKE Małopolska oraz Wiceprezes Fundacji.

Międzynarodowy Instytut Polityki i Strategii Ekologicznej.